Erbo-de-bou
Dysphania botrys
Amaranthaceae Chenopodiaceae
Àutri noum : Erbo-di-tigno, Seniscle-óudourous, Erbo-dóu-cor.
Noms en français : Ansérine botryde, Chénopode à grappes.
Descripcioun :L'erbo-de-bou o peréu di-tigno trachis dins li limas de ribiero, lis escoumbre o lis ermas. Es uno planto que fai de pichòti flour en boulo e que se recounèis subretout qu'èi di proun pegouso (planto glandulouso) emé uno forto óudour. Pèr d'ùni empèsto (erbo-de-bou), alor que pèr d'autre l'óudour es agradivo (seniscle-óudourous).
Usanço :La planto èi manjadisso e poudès vous n'en servi coume sabourun. D'après soun noum, devié servi contro li tigno. Cazin dins soun Traité des plantes médicinales, 1868, raporto d'ùni prouprieta, subretout contro lou tussi (espetouranto).
Port : Erbo
Taio : 10 Ã 50 cm
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Teroufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Dysphania
Famiho : Amaranthaceae
Famiho classico : Chenopodiaceae
Ordre : Caryophyllales
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 1,5 mm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 Ã 1400 m
Aparado : Noun
Jun à óutobre
Liò : Limas
- Escoumbre e proche dis oustau
- Ermas
- Ribiero
Estànci : Termoumediterran à Subremediterran
Couroulougi : Éurasiatico
Ref. sc. : Dysphania botrys (L.) Mosyakin & Clemants, 2002
(= Chenopodium botrys L., 1753 )
Ourmèu
Ulmus minor
Ulmaceae
Àutri noum : Ourme, Óume.
Noms en français : Ormeau, Orme champêtre.
Descripcioun :L'ourmèu, vo l'ourme en mountagno mounte èi pu grand, se recounèis à si fueio pas simetrico à la baso e à si fru.
Usanço :"Se fahié la ramo à l'autouno [...] avans que la fueio toumbe, quand èro enca vèrdo quoi [...] se coupaves tròu tard, toumbavon tout [...] au mes d'óutobre. Fahian de fais abouminable [...] après lei dounavian ei cabro coumo'cò, ou bèn li òu espoursaves [...] ei lapin atou, quand aviés pas tròu de fen, e bè dounaves un pòu de ramo [...] e fahié de bouon la. [...] Pèr aquelo ramo, ce que fahien tèms passa, pèr garda quaucarèn ! N'en nourrissien lei bèsti tout l'ivèr [...] L'ourme es bouon, oui pasqué tèn bèn la fueio. Castelano (04) (in J.-L. Domenge, EbV, op.cit.). En Alouos se fasié d'"òri d'ourme" emé li galo pèr brula dins "lou calen o lou lanternoun".
Port : Aubre
Taio : 1 Ã 20 m
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Faneroufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Ulmus
Famiho : Ulmaceae
Ordre : Rosales
Coulour de la flour :
Roso
Petalo : ges
Ø (o loungour) flour : 1 Ã 2 mm
Flourido :
Ivèr
Sòu : Ca (Si)
Autour basso e auto : 0 Ã 1700 m
Aparado : Noun
Febrié à mars
Liò : Ribiero
- Baragno
- Ermas
- Bartas
Estànci : Termoumediterran à Mountagnard
Couroulougi : Éuroupenco-Caucasiano
Ref. sc. : Ulmus minor Mill., 1768